iş sağlığı ve güvenliği

İş güvenliği nedir ve kapsamları nelerdir isimli bu makalemizde iş sağlığı ve güvenliği, osgb gibi konularla ilgili en önemli hususları kasa başlıklar altında inceleyeceğiz. İş sağlığı ve güvenliğine ait mevzuat ülkemizde 2012 yılına kadar 4857 sayılı İş Kanunun 77. ve 89. maddeleri arasında yer almaktaydı.

İş kazalarının ve meslek hastalıklarının artması ile birlikte aynı zamanda Avrupa Birliği Müzakereleri kapsamında iş sağlığı ve güvenliğinin işyerlerinde sağlanması açısından ülkemizde isg üzerine çalışmaların yapılması gerekliliğini ortaya çıkardı.

Bu çalışmalar neticesinde ülkemizin iş güvenliği alanında ilk müstakil kanunu olan 6331 Sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu 20/06/2012 tarihinde kabul edildi ve 30/06/2012 tarihli resmi gazetede yayımlandı.

Bu tarih itibari ile birçok yönetmelik ve tebliğler yürürlüğe girdi. İş sağlığı ve güvenliği mevzuatı, işçi ve işverene birçok yükümlülükleri beraberinde getirdi. Kanunun yürürlüğe girmesi ile birlikte ülkemizde iş sağlığı ve güvenliği açısından birçok akademik ve saha çalışması yapılmaya başlandı.

6331 sayılı isg kanunu ve bu kanuna bağlı yönetmelik ve tebliğler çerçevesinde ülkemizdeki iş güvenliği sürecini  soru cevap şeklinde ele alacağız.

6331 sayılı İş sağlığı ve güvenliği kanunu hangi bakanlık tarafından çıkartıldı?

Kanun Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkartılmıştır. Kısaltması ise ÇSGB dir.

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı kimdir?

21 Nisan 2021 tarihinde göreve başlayan Vedat BİLGİN Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı olarak görev yapmaktadır.

6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren kimler bakanlık yapmıştır?

Zehra Zümrüt SELÇUK, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı ve Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının birleşmesi neticesinde oluşan Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığında bakan olarak görev yapmıştır.  21 Nisan 2021 tarihinde birleştirilen bakanlıklar ayrılmıştır.

6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunun kapsam ve istisnaları nelerdir?

Kanun, kamu ve özel sektör ayırt etmeksizin bütün işleri ve işyerlerini ayrıca bu işyerlerindeki işveren, işveren vekili, çırak ve stajyerler de dahil olmak üzere tüm çalışanlara tehlike sınıfı ve faaliyet konularına bakılmaksızın uygulamaya konulmuştur.

Ancak kanunda belirtilen bazı faaliyetler ve kişiler hakkında bu kanun hükümleri uygulanmaz. Peki bunlar nelerdir?

• Fabrika, bakım merkezi, dikimevi ve benzeri işyerlerindekiler hariç Türk Silahlı Kuvvetleri, genel kolluk kuvvetleri ve Milli İstihbarat Teşkilatı Müsteşarlığının faaliyetleri
• Afet ve acil durum birimlerinin müdahale faaliyetleri
• Ev hizmetleri
• Çalışan istihdam etmeksizin kendi nam ve hesabına mal ve hizmet üretimi yapanlar
• Hükümlü ve tutuklulara yönelik infaz hizmetleri sırasında, iyileştirme kapsamında yapılan işyurdu, eğitim, güvenlik ve meslek edindirme faaliyetleri

İşçi mi Çalışan mı?

4857 sayılı İş Kanunu: Bir iş sözleşmesine dayanarak çalışan gerçek kişiye işçi denir.

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: Kendi özel kanunlarındaki statülerine bakılmaksızın kamu veya özel işyerlerinde istihdam edilen gerçek kişiye çalışan denir.

İşçi ve çalışan kavramları aynı şeyi ifade ettiği düşünülmektedir. Fakat aynı şeyi ifade etmemektedir. İş güvenliği ile ilgili mevzuatta çalışan kavramı kullanılmasının sebebi 6331 sayılı iş sağlığı ve güvenliği kanunu kamu ve özel sektörü kapsadığından dolayı genel bir kavram olan çalışan kullanılmıştır.

İşveren Nedir?

Çalışan istihdam eden gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara işveren denilmektedir.

İşyeri Nedir?

Mal veya hizmet üretmek amacıyla maddi olan ve olmayan unsurlar ile çalışanın birlikte örgütlendiği, işverenin işyerinde ürettiği mal veya hizmet ile nitelik yönünden bağlılığı bulunan ve aynı yönetim altında örgütlenen işyerine bağlı yerler ile dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku, yıkanma, muayene ve bakım, beden ve mesleki eğitim yerleri ve avlu gibi diğer eklentiler ve araçları da içeren organizasyona işyeri denilmektedir.

İşyeri kavramı iş sağlığı ve güvenliği alanında çalışma yapanlar için büyük bir öneme sahiptir. Önemli olmasının sebeplerinden birisi iş kazasının tanımında (işyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen…..) işyeri kavramı geçmesidir. İşyerinin tanımından da anlaşılacağı üzere işyeri sadece işin asıl yapıldığı yer değil bununla birlikte dinlenme, çocuk emzirme, yemek, uyku vb. gibi yerleri de kapsadığından dolayı belirtilen alanlarda meydana gelen kazada iş kazası olarak tanımlanacaktır.

İş Kazası Nedir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: İşyerinde veya işin yürütümü nedeniyle meydana gelen, ölüme sebebiyet veren veya vücut bütünlüğünü ruhen ya da bedenen engelli hâle getiren olaya iş kazası denir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Madde 13): 5510 sayılı kanunda iş kazası tanımı daha ayrıntılı bir şekilde ele alınmıştır. 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununa göre iş kazası;

1. Sigortalının işyerinde bulunduğu sırada,
2. İşveren tarafından yürütülmekte olan iş nedeniyle sigortalı kendi adına ve hesabına bağımsız çalışıyorsa yürütmekte olduğu iş nedeniyle,
3. Bir işverene bağlı olarak çalışan sigortalının, görevli olarak işyeri dışında başka bir yere gönderilmesi nedeniyle asıl işini yapmaksızın geçen zamanlarda,
4. Bu Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi kapsamındaki emziren kadın sigortalının, iş mevzuatı gereğince çocuğuna süt vermek için ayrılan zamanlarda,
5. Sigortalıların, işverence sağlanan bir taşıtla işin yapıldığı yere gidiş gelişi sırasında,

meydana gelen ve sigortalıyı hemen veya sonradan bedenen ya da ruhen engelli hâle getiren olay iş kazasıdır.

İş Kazası Bildirim Süresi Nedir?

İş kazasının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;

1. a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından bunları çalıştıran işveren tarafından, o yer yetkili kolluk kuvvetlerine derhal ve Sosyal Güvenlik Kuruma da en geç kazadan sonraki üç işgünü içinde,
2. b) (b) bendi kapsamında bulunan sigortalı bakımından kendisi tarafından, bir ayı geçmemek şartıyla rahatsızlığının bildirim yapmaya engel olmadığı günden sonra üç işgünü içinde

Bu fıkranın (a) bendinde belirtilen süre, iş kazasının işverenin kontrolü dışındaki yerlerde meydana gelmesi halinde, iş kazasının öğrenildiği tarihten itibaren başlar.

İş Kazası Bildirim Nereye Yapılır?

İş kazası bildirgesi ile doğrudan ya da taahhütlü posta ile Sosyal Güvenlik Kuruma bildirilmesi zorunludur.

İş kazası bildirimleri elektronik ortamdan iş kazası ve meslek hastalığı e-bildirim (İşveren Bildirimi) (https://uyg.sgk.gov.tr/IsvBildirimFormu/welcome.do) veya e-devlet üzerinden (https://www.turkiye.gov.tr/sgk-esgkuyg-esgksifre-isgoremezlik) yapılabilmektedir. Elektronik olarak bildirim yapanların tekrardan Sosyal Güvenlik Kurumuna veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yazılı bildirim yapmalarına gerek yoktur.

Meslek Hastalığı Nedir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: Mesleki risklere maruziyet sonucu ortaya çıkan hastalığa meslek hastalığı denir.

5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu (Madde 14): Sigortalının çalıştığı veya yaptığı işin niteliğinden dolayı tekrarlanan bir sebeple veya işin yürütüm şartları yüzünden uğradığı geçici veya sürekli hastalık, bedensel veya ruhsal engellilik hallerine meslek hastalığı denir.

Meslek Hastalığı Bildirim Süresi Nedir?

Meslek hastalığının 4 üncü maddenin birinci fıkrasının;

1. a) (a) bendi ile 5 inci madde kapsamında bulunan sigortalılar bakımından, sigortalının meslek hastalığına tutulduğunu öğrenen veya bu durum kendisine bildirilen işveren tarafından,
2. b) (b) bendi kapsamındaki sigortalı bakımından ise kendisi tarafından,

bu durumun öğrenildiği günden başlayarak üç işgünü içinde, iş kazası ve meslek hastalığı bildirgesi ile Kuruma bildirilmesi zorunludur.

Meslek Hastalığı Bildirim Nereye Yapılır?

Meslek hastalığı bildirimleri elektronik ortamdan iş kazası ve meslek hastalığı e-bildirim (İşveren Bildirimi) (https://uyg.sgk.gov.tr/IsvBildirimFormu/welcome.do) veya e-devlet üzerinden (https://www.turkiye.gov.tr/sgk-esgkuyg-esgksifre-isgoremezlik) yapılabilmektedir. Elektronik olarak bildirim yapanların tekrardan Sosyal Güvenlik Kurumuna veya Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yazılı bildirim yapmalarına gerek yoktur.

Tehlike Nedir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek, çalışanı veya işyerini etkileyebilecek zarar veya hasar verme potansiyeline tehlike denir.

Risk değerlendirme sürecinin temelini oluşturan en önemli kavramlardan biri tehlikedir. Tehlikenin doğru bir şekilde tanımlanması alınması gereken tedbirlerin doğru bir şekilde belirlenebilmesi açısından önemlidir.

Tehlikenin potansiyel bir durum olduğu unutulmamalıdır. Sahadaki çalışmalar incelendiğinde tehlikelerin potansiyelden ziyade mevcut durumun tanımlandığı görülmektedir. Tehlikeyi ortadan kaldırdığımda risk ortadan kalkıyor mu? (İkame: tehlikelinin daha az tehlikeli ile yer değiştirilmesi) İkame tanımındaki tehlike yerine belirlediğiniz tehlikeyi yazdığınızda anlamlı bir cümle çıkıyor ve cevap verebiliyorsanız doğru bir tehlike tanımına yaklaştığınızı söyleyebiliriz.

Tehlikeler Nasıl Belirlenir?

İş Güvenliği Risk Değerlendirmesi Yönetmeliğinin 8. Maddesinde (Tehlikelerin Tanımlanması) tehlikeler tanımlanırken çalışma ortamı, çalışanlar ve işyerine ilişkin ilgisine göre asgari olarak aşağıda belirtilen bilgiler toplanır.

Risk Nedir?

6331 sayılı İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu: Tehlikeden kaynaklanacak kayıp, yaralanma ya da başka zararlı sonuç meydana gelme ihtimaline risk denir.

Risk Değerlendirmesi Nedir?

İşyerinde var olan ya da dışarıdan gelebilecek tehlikelerin belirlenmesi, bu tehlikelerin riske dönüşmesine yol açan faktörler ile tehlikelerden kaynaklanan risklerin analiz edilerek derecelendirilmesi ve kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması amacıyla yapılması gerekli çalışmalara risk değerlendirmesi denir.

Risk değerlendirmesi; tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere tehlikeleri tanımlama, riskleri belirleme ve analiz etme, risk kontrol tedbirlerinin kararlaştırılması, dokümantasyon, yapılan çalışmaların güncellenmesi ve gerektiğinde yenileme aşamaları izlenerek gerçekleştirilir.

Risk Değerlendirmesi Ne Zaman Yenilenir?

Risk değerlendirmesi; tehlike sınıfına göre;

Aşağıda belirtilen durumlarda ortaya çıkabilecek yeni risklerin, işyerinin tamamını veya bir bölümünü etkiliyor olması göz önünde bulundurularak risk değerlendirmesi tamamen veya kısmen yenilenir.

1. a) İşyerinin taşınması veya binalarda değişiklik yapılması.
2. b) İşyerinde uygulanan teknoloji, kullanılan madde ve ekipmanlarda değişiklikler meydana gelmesi.
3. c) Üretim yönteminde değişiklikler olması.

ç) İş kazası, meslek hastalığı veya ramak kala olay meydana gelmesi.

1. d) Çalışma ortamına ait sınır değerlere ilişkin bir mevzuat değişikliği olması.
2. e) Çalışma ortamı ölçümü ve sağlık gözetim sonuçlarına göre gerekli görülmesi.
3. f) İşyeri dışından kaynaklanan ve işyerini etkileyebilecek yeni bir tehlikenin ortaya çıkması.

Risk Değerlendirmesini Kim Yapar?

Risk değerlendirmesi, işverenin oluşturduğu bir ekip tarafından gerçekleştirilir. Risk değerlendirmesi ekibi aşağıdakilerden oluşur.

1. a) İşveren veya işveren vekili.
2. b) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanı ile işyeri hekimleri.
3. c) İşyerindeki çalışan temsilcileri.

ç) İşyerindeki destek elemanları.

1. d) İşyerindeki bütün birimleri temsil edecek şekilde belirlenen ve işyerinde yürütülen çalışmalar, mevcut veya muhtemel tehlike kaynakları ile riskler konusunda bilgi sahibi çalışanlar.

İşveren, ihtiyaç duyulduğunda bu ekibe destek olmak üzere işyeri dışındaki kişi ve kuruluşlardan hizmet alabilir.

Acil Durum Planı Nedir?

İşyerinin tamamında veya bir kısmında meydana gelebilecek yangın, patlama, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım, doğal afet gibi acil müdahale, mücadele, ilkyardım veya tahliye gerektiren olaylara acil durum denir.

İşyerlerinde meydana gelebilecek acil durumlarda yapılacak iş ve işlemler dahil bilgilerin ve uygulamaya yönelik eylemlerin yer aldığı plana acil durum planı denir.

Acil durum planı, tüm işyerleri için tasarım veya kuruluş aşamasından başlamak üzere acil durumların belirlenmesi, bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirlerin alınması, görevlendirilecek kişilerin belirlenmesi, acil durum müdahale ve tahliye yöntemlerinin oluşturulması, dokümantasyon, tatbikat ve acil durum planının yenilenmesi aşamaları izlenerek hazırlanır.

Acil Durumlar Nasıl Belirlenir?

İşyerinde meydana gelebilecek acil durumlar aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:

1. a) Risk değerlendirmesi sonuçları.
2. b) Yangın, tehlikeli kimyasal maddelerden kaynaklanan yayılım ve patlama ihtimali.
3. c) İlk yardım ve tahliye gerektirecek olaylar.

ç) Doğal afetlerin meydana gelme ihtimali.

1. d) Sabotaj ihtimali.

Destek Elemanı Nedir?

Asli görevinin yanında isg ile ilgili önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda özel olarak görevlendirilmiş uygun donanım ve yeterli eğitime sahip kişiye destek elemanı denir.

Destek Elemanları Nasıl Belirlenir?

İşveren; işyerlerinde tehlike sınıflarını tespit eden Tebliğde belirlenmiş olan çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 30 çalışana, tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 40 çalışana ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde 50 çalışana kadar;

1. a) Arama, kurtarma ve tahliye,
2. b) Yangınla mücadele,

konularının her biri için uygun donanıma sahip ve özel eğitimli en az birer çalışanı destek elemanı olarak görevlendirir. İşyerinde bunları aşan sayılarda çalışanın bulunması halinde, tehlike sınıfına göre her 30, 40 ve 50’ye kadar çalışan için birer destek elemanı daha görevlendirir.

İşveren, ilkyardım konusunda 22/5/2002 tarihli ve 24762 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan İlkyardım Yönetmeliği esaslarına göre destek elemanı görevlendirir.

İş sağlığı ve güvenliği kapsamında ilkyardımcı bulundurulması;

1. a) Az tehlikeli işyerlerinde, her 20 çalışan için 1 ilkyardımcı,
2. b) Tehlikeli işyerlerinde, her 15 çalışana kadar 1 ilkyardımcı,
3. c) Çok tehlikeli işyerlerinde, her 10 çalışana kadar 1 ilkyardımcı, bulundurması zorunludur.

Her konu için birden fazla çalışanın görevlendirilmesi gereken işyerlerinde bu çalışanlar konularına göre ekipler halinde koordineli olarak görev yapar. Her ekipte bir ekip başı bulunur.

İşveren tarafından acil durumlarda ekipler arası gerekli koordinasyonu sağlamak üzere çalışanları arasından bir sorumlu görevlendirilir.

10’dan az çalışanı olan ve az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yükümlülüğü yerine getirmek üzere bir kişi görevlendirilmesi yeterlidir.

Acil Durum Planı Ne Zaman Yenilenir?

Acil Durum Planı; tehlike sınıfına göre;

İşyerinde, belirlenmiş olan acil durumları etkileyebilecek veya yeni acil durumların ortaya çıkmasına neden olacak değişikliklerin meydana gelmesi halinde etkinin büyüklüğüne göre acil durum planı tamamen veya kısmen yenilenir.

Tehlike Sınıfı Nedir?

İş güvenliği açısından, yapılan işin özelliği, işin her safhasında kullanılan veya ortaya çıkan maddeler, iş ekipmanı, üretim yöntem ve şekilleri, çalışma ortam ve şartları ile ilgili diğer hususlar dikkate alınarak işyeri için belirlenen tehlike grubuna tehlike sınıfı denir.

Tehlike sınıfının tespitinde bir işyerinde yürütülen asıl işin tehlike sınıfı dikkate alınır.

Kimler İş Güvenliği Uzmanı Olabilir?

İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş, iş güvenliği uzmanı belgesine sahip, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler ile mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemana iş güvenliği uzmanı denir. Kısaltması İGU’dur.

Teknik eleman: Teknik öğretmenler, fizikçi, kimyager veya biyolog unvanına sahip olanlar ile üniversitelerin  iş sağlığı ve güvenliği lisans veya ön lisans programı mezunlarını, ifade eder.

• Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında çalışma hayatını denetleyen müfettişler
• Mühendislik eğitimi veren fakültelerin mezunları
• Mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları
• Teknik öğretmenler
• Fizikçi unvanına sahip olanlar
• Kimyager unvanına sahip olanlar
• Biyolog unvanına sahip olanlar
• İş sağlığı ve güvenliği lisans mezunları
• İş sağlığı ve güvenliği ön lisans mezunları

Bkz : Detaylar için İş Güvenliği Uzmanı Olmak için Gerekenler makelemize gözatabilirsiniz.

İş Güvenliği Uzmanlarının Görevlendirmesi Nasıl Yapılır?

Birden fazla iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesinin gerektiği işyerlerinde,  tam süreli olarak görevlendirilen iş güvenliği uzmanlarından sadece birinin, işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip olması yeterlidir.

İş güvenliği uzmanı görevlendirilmesinde, hesaplanan çalışma sürelerine bölünerek birden fazla iş güvenliği uzmanına verilemez. Ancak vardiyalı çalışma yapılan işyerlerinde işveren tarafından vardiyalara uygun şekilde görevlendirme yapılır.

İşveren, belirtilen zorunlu çalışma sürelerine bağlı kalmak şartıyla işyerinin tehlike sınıfına uygun olarak görevlendirilmesi zorunlu olan en az bir iş güvenliği uzmanının yanında, Kanunda ve Yönetmelikte belirtilen esas sorumluluklar saklı kalmak kaydıyla iş güvenliği uzmanına yardımcı olmak üzere, iş güvenliği uzmanı belgesine sahip ve işyerinin tam süreli sigortalı çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı görevlendirmesi yapabilir.

A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Nasıl Olunur?

1) (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az dört yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara,

2) Mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlardan; iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış olanlara,

3) Genel Müdürlük veya bağlı birimlerinde en az on yıl görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlara,

4) İş sağlığı ve güvenliği alanında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişlerine,

5) Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl fiilen görev yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanı olan iş sağlığı ve güvenliği uzmanlarına,

A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Belgesi verilir.

B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Nasıl Olunur?

1) (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı belgesiyle en az üç yıl fiilen görev yaptığını iş güvenliği uzmanlığı sözleşmesi ile belgeleyen ve (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,

2) İş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında yüksek lisans yapmış mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlardan (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı için yapılacak sınavda başarılı olanlara,

3) İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç, Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dahil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (B) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara,

B Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi verilir.

C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanı Nasıl Olunur?

1) (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılarak yapılacak (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olan mühendislik veya mimarlık eğitimi veren fakültelerin mezunları ile teknik elemanlara,

2) İş sağlığı ve güvenliği alanında teftiş yapan mühendis, mimar veya teknik eleman olan iş müfettişleri hariç Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapan müfettişlerden (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı eğitimine katılanlara,

3) Üniversitelerin iş sağlığı ve güvenliği lisans programını tamamlayanlardan yapılacak (C) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı sınavında başarılı olanlara,

C Sınıfı İş Güvenliği Uzmanlığı Belgesi verilir.

İş Güvenliği Uzmanın Görevleri Nelerdir?

• Rehberlik
• Risk değerlendirmesi
• Çalışma ortamı gözetimi
• Eğitim, bilgilendirme ve kayıt
• İlgili birimlerle işbirliği

İş Güvenliği Uzmanlarının Çalışma Süresi Nedir?

1. a) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika
2. b) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 20 dakika
3. c) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 40 dakika

Az tehlikeli, Tehlikeli, Çok Tehlikeli sınıfta yer alan 1000, 500, 250 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 1000, 500, 250 çalışan için tam gün çalışacak en az bir iş güvenliği uzmanı görevlendirilir. Çalışan sayısının 1000, 500, 250  sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar iş güvenliği uzmanı ek olarak görevlendirilir.

İş güvenliği uzmanları sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunar. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.

İş sağlığı ve güvenliği uzmanlarının eğitimi nasıl yapılır?

İş güvenliği uzmanlarının eğitim programları teorik ve uygulamalı olmak üzere iki bölümden oluşur ve programın içeriği ile programda görevli eğiticilerin nitelikleri Komisyon tarafından belirlenir. Eğitim programının süresi, teorik kısmı 180 saatten, uygulama kısmı 40 saatten ve toplamda 220 saatten az olamaz ve bu kısımlar ancak tek bir program dâhilinde uygulanabilir. Teorik eğitimin en fazla yarısı uzaktan eğitim ile verilebilir. Uygulamalı eğitimler, iş güvenliği uzmanları için en az bir isg uzmanının görevlendirilmiş olduğu işyerlerinde yapılır.

Salgın hastalık ve doğal afet gibi mücbir sebepler nedeniyle iş güvenliği uzmanlığı eğitim programının teorik kısmının tamamının uzaktan eğitim ile verilmesine karar vermeye Bakanlık yetkilidir. Bu karar İSG-KATİP üzerinden ilân edilir.

Kimler İşyeri Hekimi ve İş Güvenliği Uzmanı Eğiticisi Olabilir?

(1) İşyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesi:

1. a) Pedagojik formasyona veya eğiticilerin eğitimi belgesine sahip olan;

1) En az beş yıl (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlığı yaptığını belgeleyen (A) sınıfı iş güvenliği uzmanlarına,

2) En az on yıllık mesleki tecrübeye sahip olup iş sağlığı ve güvenliği veya iş güvenliği programında doktora yapmış mühendis, mimar veya teknik elemanlara,

3) Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış iş sağlığı ve güvenliği uzmanları, en az on yıl görev yapmış mühendislik, mimarlık eğitimi veren fakülte mezunları ile teknik elemanlara,

4) Bakanlık ve ilgili kuruluşlarında müfettiş yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış müfettişlere,

5) Uzman yardımcılığı süresi dâhil en az on yıl görev yapmış çalışma ve sosyal güvenlik eğitim uzmanlarına,

1. b) Komisyonca belirlenen eğitim müfredatına göre üniversitelerde en az dört yarıyıl ders verdiğini belgeleyen ve bu belgeleri Genel Müdürlükçe uygun görülen öğretim üyelerinden; hukuk fakültesi mezunları ile hekim, mühendis, mimar, fizikçi, kimyager, biyolog, teknik öğretmenlere,

İşyeri hekimliği ve iş güvenliği uzmanlığı eğitici belgesi verilir.

Kimler İşyeri Hekimi Olabilir?

İş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş işyeri hekimliği belgesine sahip hekime işyeri hekimi denir.

1. a) İşyeri hekimliği eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,
2. b) İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği bilim uzmanı unvanına sahip olan Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak işyeri hekimliği sınavında başarılı olan hekimlere,
3. c) Hekimlik diplomasına sahip iş sağlığı, iş sağlığı ve güvenliği bilim doktorlarına, iş sağlığı ve güvenliği alanında yardımcılık süresi dahil en az sekiz yıl teftiş yapmış olan hekim iş müfettişlerine, Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde iş sağlığı ve güvenliği alanında en az sekiz yıl fiilen çalışmış hekimlere istekleri halinde,

ç) İş ve meslek hastalıkları yan dal uzmanlığını alan hekimlere istekleri halinde,

İşyeri Hekimliği belgesi verilir.

İşyeri Hekiminin Görevleri Nelerdir?            

• Rehberlik
• Risk değerlendirmesi
• Sağlık gözetimi
• Eğitim, bilgilendirme ve kayıt
• İlgili birimlerle işbirliği

İşyeri Hekimi Çalışma Süresi Nedir?

1. a) Az tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 5 dakika.
2. b) Tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 10 dakika.
3. c) Çok tehlikeli sınıfta yer alanlarda, çalışan başına ayda en az 15 dakika.

Az tehlikeli, Tehlikeli, Çok Tehlikeli sınıfta yer alan 2000, 1000, 750 ve daha fazla çalışanı olan işyerlerinde her 2000, 1000, 750  çalışan için tam gün çalışacak en az bir işyeri hekimi görevlendirilir. Çalışan sayısının 2000, 1000, 750  sayısının tam katlarından fazla olması durumunda geriye kalan çalışan sayısı göz önünde bulundurularak belirtilen kriterlere uygun yeteri kadar işyeri hekimi ek olarak görevlendirilir.

İşyeri hekiminin görevlendirilmesinde sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunulur. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.

Kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan ve yöneticilik görevi bulunmayan tabipler ile aile hekimleri hariç diğer işyerlerinde çalışan işyeri hekimleri tam gün çalıştığı işyeri dışında fazla çalışma yapamaz.

Kimler Diğer Sağlık Personeli Olabilir?

İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinde görevlendirilmek üzere Bakanlıkça belgelendirilmiş hemşire, sağlık memuru, acil tıp teknisyeni ve çevre sağlığı teknisyeni diplomasına sahip olan kişiler ile Bakanlıkça verilen işyeri hemşireliği belgesine sahip kişilere diğer sağlık personeli denir.

25/2/1954 tarihli ve 6283 sayılı Hemşirelik Kanununa göre hemşirelik mesleğini icra etmeye yetkili, iş sağlığı ve güvenliği alanında görev yapmak üzere Bakanlıkça yetkilendirilmiş işyeri hemşireliği belgesine sahip hemşire/sağlık memuruna işyeri hemşiresi denir.

1. a) Diğer sağlık personeli eğitim programını tamamlayan ve eğitim sonunda Bakanlıkça yapılacak veya yaptırılacak diğer sağlık personeli sınavında başarılı olanlara,
2. b) İş sağlığı veya iş sağlığı ve güvenliği programlarında lisansüstü eğitimini tamamlayanlara,
3. c) Genel Müdürlük ve bağlı birimlerinde 5 yıl fiilen çalışmış olanlara,

istekleri halinde Genel Müdürlükçe diğer sağlık personeli belgesi verilir.

Diğer Sağlık Personelinin Görevleri Nelerdir?

1. a) İş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin planlanması, değerlendirilmesi, izlenmesi ve yönlendirilmesinde işyeri hekimi ile birlikte çalışmak, veri toplamak ve gerekli kayıtları tutmak.
2. b) Çalışanların sağlık ve çalışma öykülerini işe giriş/periyodik muayene formuna yazmak ve işyeri hekimi tarafından yapılan muayene sırasında hekime yardımcı olmak.
3. c) Özel politika gerektiren grupların takip edilmesi ve gerekli sağlık muayenelerinin yaptırılmasını sağlamak.

ç) İlk yardım hizmetlerinin organizasyonu ve yürütümünde işyeri hekimi ile birlikte çalışmak.

1. d) Çalışanların sağlık eğitiminde görev almak.
2. e) İşyeri bina ve eklentilerinin genel hijyen şartlarının sürekli izlenip denetlemesinde işyeri hekimiyle birlikte çalışmak.
3. f) İşyeri hekimince verilecek iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili diğer görevleri yürütmek.
4. g) İşyerinde görevli çalışan temsilcisi ve destek elemanlarının çalışmalarına destek sağlamak ve bu kişilerle işbirliği yapmak.

Diğer Sağlık Personeli Çalışma Süresi Nedir?

1. a) Çok tehlikeli sınıfta yer alan 10 ila 49 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 10 dakika.
2. b) Çok tehlikeli sınıfta yer alan 50 ila 249 çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 15 dakika.
3. c) Çok tehlikeli sınıfta yer alan 250 ve üzeri çalışanı olan işyerlerinde çalışan başına ayda en az 20 dakika.

Tam süreli işyeri hekiminin görevlendirildiği işyerlerinde, diğer sağlık personeli görevlendirilmesi şartı aranmaz. Ancak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin daha etkin sunulması amacıyla bu işyerlerinde, işyeri hekiminin talebi ve işverenin uygun görmesi halinde diğer sağlık personeli görevlendirilebilir.

Diğer sağlık personelinin görevlendirilmesinde sözleşmede belirtilen süre kadar işyerinde hizmet sunulur. Birden fazla işyeri ile kısmi süreli iş sözleşmesi yapıldığı takdirde bu işyerleri arasında yolda geçen süreler haftalık kanuni çalışma süresinden sayılmaz.

Çalışan Temsilcisi Nedir?

İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalara katılma, çalışmaları izleme, tedbir alınmasını isteme, tekliflerde bulunma ve benzeri konularda çalışanları temsil etmeye yetkili çalışana çalışan temsilcisi denir.

Kimler Çalışan Temsilcisi Olabilir?

(1) Bir çalışanın çalışan temsilcisi olabilmesi için aşağıdaki niteliklere sahip olması zorunludur:

1. a) İşyerinin tam süreli daimi çalışanı olması,
2. b) En az 3 yıllık iş deneyiminin bulunması,
3. c) En az ortaokul düzeyinde öğrenim görmüş olması.

(2) Belirli süreli veya geçici işlerde (a) ve (b) bentleri, işyerinde 3 yıllık iş deneyimi bulunmayan çalışan veya aday bulunmaması halinde (b) bendi, çalışanlar veya adaylar arasında yeterli eğitim düzeyine sahip kişi bulunmaması halinde (c) bendi hükümleri uygulanmaz.

(3) Yetkili sendika temsilcisinin çalışan temsilcisi olarak görev yapması halinde birinci fıkrada sayılan nitelikler aranmaz.

Çalışan Temsilcisi Sayısı Nasıl Belirlenir?

1. a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir
2. b) Elli bir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki
3. c) Yüz bir ile beş yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç

ç) Beş yüz bir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört

1. d) Bin bir ile iki bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş
2. e) İki bin bir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulu Nasıl Kurulur?

Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur.

6 aydan daha fazla süren ‘Asıl İşveren’ ‘Alt İşveren’ ilişkisinin bulunduğu hallerde iş sağlığı ve güvenliği kurulunun kurulması:

İş Sağlığı ve Güvenliği Kurulunda Kimler Yer Alır?

1. a) İşveren veya işveren vekili
2. b) İş güvenliği uzmanı
3. c) İşyeri hekimi

ç) İnsan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi

1. d) Bulunması halinde sivil savunma uzmanı
2. e) Bulunması halinde formen, ustabaşı veya usta
3. f) Çalışan temsilcisi, işyerinde birden çok çalışan temsilcisi olması halinde baş temsilci

Kurulun başkanı işveren veya işveren vekili, kurulun sekreteri ise iş güvenliği uzmanıdır.

İş güvenliği uzmanının tam zamanlı çalışma zorunluluğu olmayan işyerlerinde ise kurul sekretaryası; insan kaynakları, personel, sosyal işler veya idari ve mali işleri yürütmekle görevli bir kişi tarafından yürütülür.

(b), (c), (ç) ve (d) bentlerinde gösterilen üyeler işveren veya işveren vekili tarafından atanırlar.

Birden fazla iş güvenliği uzmanı ve işyeri hekiminin bulunduğu işyerlerinde işveren tarafından görevlendirme yapılır. İş güvenliği uzmanının görevlendirilmesinde o işyerinin tehlike sınıfına uygun uzmanlar arasından birisi görevlendirilir.

(e) bendinde belirtilen üye o işyerindeki formen, ustabaşı veya ustaların yarıdan fazlasının katılacağı toplantıda açık oyla seçilir. Seçimle belirlenememesi halinde işveren tarafından atanır.

(e) ve (f) bentlerinde sözü geçen kurul üyelerinin aynı usullerle yedekleri seçilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Hizmeti Nereden Alınır?

Bireysel İş Güvenliği Uzmanı

Bireysel İşyeri Hekimi

Bireysel Diğer Sağlık Personeli

Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi

Toplum Sağlığı Merkezi

Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi OSGB Nedir?

OSGB Kamu kurum ve kuruluşları, organize sanayi bölgeleri ile 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununa göre faaliyet gösteren şirketler tarafından, işyerlerine isg hizmetlerini sunmak üzere kurulan gerekli donanım ve personele sahip olan ve Bakanlıkça yetkilendirilen birime Ortak Sağlık ve Güvenlik Birimi denir. Kısaltması OSGB’dir.

OSGB kurulabilmesi ve hizmet sunabilmesi için tam süreli iş sözleşmesiyle çalışan en az bir;

1. a) İşyeri hekimi,
2. b) İş güvenliği uzmanı,
3. c) Diğer sağlık personeli, istihdamı zorunludur.

İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi Nedir?

İşyerinde iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerini yürütmek üzere kurulan, gerekli donanım ve personele sahip olan birimine İşyeri Sağlık ve Güvenlik Birimi denir. Kısaltması İSGB’dir.

En az bir işyeri hekimi ile işyerinin tehlike sınıfına uygun belgeye sahip en az bir iş güvenliği uzmanının görevlendirilmesi ile oluşturulur. Bu birimde işveren diğer sağlık personeli de görevlendirebilir.

İşe Başlama Eğitimi Nedir?

Çalışan fiilen çalışmaya başlamadan önce, çalışanın yapacağı işe, varsa kullanacağı iş ekipmanına ve işyerine özgü iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerini içeren konularda uygulamalı olarak verilen eğitime işe başlama eğitimi denir.

İşveren, çalışan fiilen çalışmaya başlamadan önce, işe başlama eğitimi almasını sağlar. Bu eğitimler işverence veya işveren tarafından görevlendirilen bilgi sahibi ve deneyimli çalışanlarca verilebilir. İşe başlama eğitimleri, temel eğitimlerin gerçekleştirilmesine kadar geçen sürede çalışanın tehlike ve risklere karşı korunmasını sağlayacak nitelikte olmalı ve uygulamalı olarak verilmelidir. İşe başlama eğitimi her çalışan için en az iki saat olarak düzenlenir. Bu eğitimlerde geçen süreler temel eğitim sürelerinden sayılmaz.

İşe başlama eğitimleri belgelendirilerek çalışanın özlük dosyasında saklanır.

Temel Eğitim Nedir?

Asgari olarak Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği Ek-1’de belirtilen konuları (Genel, Sağlık ve Teknik) içeren ve düzenli aralıklarla tekrarlanan eğitime temel eğitim denir.

Asıl işveren-alt işveren ilişkisi kurulan işyerlerinde, her işveren kendi çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin verilmesinden sorumludur. Bu işyerlerinde alt işverenin çalışanlarının eğitimleri ile ilgili asıl işveren alt işverence bilgilendirilir. Asıl işveren, alt işverenin çalışanlarının iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerine dair belgeleri kontrol etmekle yükümlüdür. Ayrıca asıl işveren, alt işverenin çalışanlarına işe başlamadan önce işyerine özgü risklere ilişkin bilgi verir.

İşveren, tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde; yapılacak işlerde karşılaşılacak sağlık ve güvenlik riskleri ile ilgili yeterli bilgi ve talimatları içeren eğitimin alındığına dair belge olmaksızın, başka işyerlerinden çalışmak üzere gelen çalışanları işe başlatamaz.

Temel İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimi Kaç Saat Verilmelidir?

Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni riskler de dikkate alınarak aşağıda belirtilen düzenli aralıklarla tekrarlanır:

1. a) Çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde yılda en az bir defa.
2. b) Tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde iki yılda en az bir defa.
3. c) Az tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde üç yılda en az bir defa.

Çalışanlara verilecek temel eğitimler, işin devamı süresince belirlenen düzenli aralıklar içinde;

1. a) Az tehlikeli işyerleri için en az sekiz saat,
2. b) Tehlikeli işyerleri için en az on iki saat,
3. c) Çok tehlikeli işyerleri için en az on altı saat olarak her çalışan için düzenlenir.

İş sağlığı ve güvenliği eğitimlerinin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır.

Eğitim sürelerinin bütün olarak değerlendirilmesi esas olmakla birlikte bir saatten az olmamak kaydıyla işyerindeki vardiya ve benzeri iş programları da dikkate alınarak farklı zaman dilimlerinde de değerlendirilebilir.

İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerini Kimler Verebilir?

Çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri;

1. a) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetini yürüten iş güvenliği uzmanları ile işyeri hekimleri,
2. b) Çalışma ve Sosyal Güvenlik Eğitim ve Araştırma Merkezi,
3. c) Üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarının eğitim birimleri,

tarafından eğiticilerin uzmanlık alanının Çalışanların İş Sağlığı ve Güvenliği Eğitimlerinin Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği Ek-1’de yer alan konulara uygun olması kaydıyla verilir.

Ayrıca çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimleri aşağıda sayılan kurum ve kuruluşlar tarafından da verilir:

1. a) Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları.
2. b) İşçi, işveren ve kamu görevlileri kuruluşları veya bu kuruluşlarca kurulan eğitim vakıfları ve ortaklaşa oluşturdukları eğitim merkezleri.
3. c) Bakanlıkça yetkilendirilmiş eğitim kurumları.

ç) Çalışanlara ücretsiz eğitim hizmeti veren ve kamu yararına kuruluş statüsüne haiz, eğitim amaçlı kurulmuş vakıflar.

Kişisel Koruyucu Donanım Nedir?

1) Kişilerce bir veya birden fazla sağlık ve güvenlik riskine karşı korunmak amacıyla giyilmek veya tutulmak üzere tasarlanmış ve imal edilmiş donanımı,

2) Koruma işlevi için gerekli olan,  (1) numaralı alt bentte belirtilen donanıma ait değiştirilebilir parçaları,

3) (1) numaralı alt bentte belirtilen donanımlara ait, kişilerce giyilmeyen veya tutulmayan, donanımı bir dış cihaza veya uygun bir ankraj noktasına bağlamak amacıyla tasarlanmış, bir yapıya kalıcı olarak bağlanmayan ve kullanım öncesinde sabitlenmesine gerek duyulmayan bağlantı sistemlerini,

4) Çalışanı, yürütülen işten kaynaklanan, sağlık ve güvenliği etkileyen bir veya birden fazla riske karşı koruyan, çalışan tarafından giyilen, takılan veya tutulan, bu amaca uygun olarak tasarımı yapılmış tüm alet, araç, gereç ve cihazları,

5) Kişiyi bir veya birden fazla riske karşı korumak amacıyla üretici tarafından bir bütün haline getirilmiş cihaz, alet veya malzemeden oluşmuş donanımı,

6) Belirli bir faaliyette bulunmak için korunma amacı olmaksızın taşınan veya giyilen donanımla birlikte kullanılan, ayrılabilir veya ayrılamaz nitelikteki koruyucu cihaz, alet veya malzemeyi,

7) Kişisel koruyucu donanımın rahat ve işlevsel bir şekilde çalışması için gerekli olan ve sadece bu tür donanımlarla kullanılan değiştirilebilir parçalarını,

ifade eder.