Bu yazıda, 27.07.2021 tarihinde Sayın H. Latif İŞÇEN hocamızla çalışma süreleri ile ilgili yapılan mevzuat değişikliği hakkında yapmış olduğumuz konuşmayı sizlerle paylaşıyoruz.
Mevzuattaki Değişiklik
İçerik
- 1 Mevzuattaki Değişiklik
- 2 H.Latif İŞÇEN hocam sizi biraz tanıyalım.
- 3 Yönetmelik değişikliği hakkındaki düşünceleriniz nelerdir?
- 4 Yapılan bu düzenlemenin dezavantajları nelerdir?
- 5 Yapılan bu düzenlemenin avantajları nelerdir?
- 6 Düzenlemenin COVİD – 19 ile ilgili bir bağlantısı var mı?
- 7 Bu düzenleme ile ilgili eklemek istediğiniz bir şey var mı?
HAFTALIK İŞ GÜNLERİNE BÖLÜNEMEYEN ÇALIŞMA SÜRELERİ
YÖNETMELİĞİNDE DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA
DAİR YÖNETMELİK
MADDE 1 – 6/4/2004 tarihli ve 25425 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Haftalık İş Günlerine Bölünemeyen Çalışma Süreleri Yönetmeliğinin 6’ncı maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.
a) Günlük iş süresi 11 saati, gece çalışma süresi 7,5 saati geçemez. Profesyonel ve ağır vasıta ehliyeti ile taşıt kullananların günlük çalışma süresi 9 saati geçemez, ancak bu süre herhangi bir hafta içinde iki kez on saate çıkarılabilir.
MADDE 2 – Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
MADDE 3 – Bu Yönetmelik hükümlerini Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı yürütür.
(RESMİ GAZETEDEN ALINTIDIR.)
H.Latif İŞÇEN hocam sizi biraz tanıyalım.
Sakarya Üniversitesi Sosyoloji mezunuyum. Endüstri mühendisi ve sosyoloğum, A Sınıfı İş Güvenliği Uzmanıyım, makine emniyet uzmanıyım, İSGDER (İş Güvenliği Uzmanları Derneği) başkanıydım (5 yıl) şimdi İSGDER’de normal bir üyeyim. Birçok komisyon ve çalıştayda yönetmelik çalışmalarında bulundum. Türkiye’de uluslararası iki firmada çalıştım. Türkiye dışında da çalışmalarım var.
Yönetmelik değişikliği hakkındaki düşünceleriniz nelerdir?
Aslında burada yapılan düzenleme, çalışma süresindeki değişiklik düzenlemesi değil. Mevcuta netlik getirmektir çünkü birçok dava konusu olmuş istem ve beyanlar var. Örnek vermek gerekirse ağır yük taşıyan şoförlerle ilgili bir düzenleme var ve orada şoförün toplam çalışma süresinin ne kadar olabileceği ifade ediliyor. Çünkü orda bir boşluk vardı biz normal çalışanlara normal dinlenme sürelerini veriyoruz.
Kara yolları kanununa göre de bir kişi seyir halinde en fazla 2 saat araç kullanabilir. 2 saatten sonra dinlenme süreleri olması gerekiyor. O dinlenme sürelerini kullanmadan takografa takıp, takografta mevcut dinlenme süreleri görüntüleniyor fakat mevcutta çalışma süreleri ile ilgili yolda geçen süreleri -mevcutta gidiş dönüş süreleri, dinlenme süreleri- dikkate alınmadığı için sürekli bu mahkeme de bir farklı karar konuları oluyor. Çünkü kişilerin belli bir çalışma süreleri yoktu, sınırlandırılmamıştı.
Şimdi bu 9 saatle sınırlandırılmış oldu dinlenme süreleri hariç. Mahkemede gündem olan en önemli konulardan biriydi bu. Maddeye gelince aslında o da benzer bir düzenlemedir. Diyor ki “Günlük iş süresi 11 saati, gece çalışma süreleri 7,5 saati geçemez.” Burada eskiden tanım şuydu; iş süresi 11 saati geçemez, yani toplam çalışma süreleri içerisinde dinlenme süreleri esasa katılmıyordu ya artık çalışanın sahaya girdiği andan itibaren ki süresi 11 saat aslında doğru bir düzenleme.
Kişinin 11 saat içerisinde 1 saatlik yemek paydoslarını da hesaplarsak 10 saat çalışmış oluyor. Günlük en fazla 9 saat çalıştırmış oluyorsunuz. Kişi eskiden 1 saatte mesai yapıyordu. Eskiden şöyle bir düzenleme vardı biz kişiyi mevcutta 11 saat full çalıştırabiliyorduk dinlenme sürelerini de üzerine ekleyebiliyorduk, iş süresini 12 saate çıkarıyorduk aslında. İşyerinde bulunduğu iş süresinden yola çıkarak burda da bir kısıtlama gelmiş oldu. Biraz çalışanın lehine düzenlenmiş oldu. İşte bulunma süresi dinlenme süreleri olmadan kişinin 12 saati buluyordu ama şimdi 11 saat dinlenme süreleri dahil olacak şekilde iş süresi olarak değerlendirilecek.
Yapılan bu düzenlemenin dezavantajları nelerdir?
Şimdi dezavantajı şöyle, bu doğru yorumlanmazsa ikili bir durum oluşur ve açıklık olmaz. Dinlenme sürelerini eğer iş süresi olarak alırsak ve dinlenme sürelerini de üzerine katarsak çalışan bu defa 12,5 – 13 saat çalışıyor gibi kabul edebilir. Burada yine bir boşluk var. İş süreleri bizim yorumladığımız tabirle işte bulunduğu süre olarak geçer. Ama iş süresini sırf çalışmalı işin süresi olarak tanımlarsa hukukçular mevcutta kişinin dinlenme süresini üzerine ekler, bu kişi 13 saate yakın fabrikalarda durabilir. Bu kişinin yol sürelerini de eklersek toplam 15 saati bulur bu defa çalışan için ciddi bir dezavantaj oluşur. Yeteri kadar dinlenemez.
Yapılan bu düzenlemenin avantajları nelerdir?
Avantaj olarak; maddeyi ben kamyoncular, tırcılar için avantaj olarak görüyorum. Çalışma süreleri belli değildi ve çalışma sürelerine sınır koyulmuş oluyordu. Şimdi işverenler istihdamı orda arttırmış oluyor. Çünkü 2 şoför vermek zorunda kalacak. Mesela buradan Diyarbakır’a bir kamyon çıkıyorsa 2 şoförle çıkması gerekiyor. Dinlenme süresi olmadığı için tek şoför gönderemeyecek bu istihdamı artıran ve kamyoncuların, tırcıların yaşamsal koşullarını düzenleyen daha sağlıklı bir madde bir madde oldu. Bu trafik kazalarını da engeller. İş süresi değerlendirmesinde dinlenme süreleri de dahil olup hukukçular bunu böyle kabul ettirirse -ben ve bakanlık öyle anlıyor- çalışanlar içinde avantaj olmuş olacak. Beraberinde daha az süre iş yerinde bulunmuş olacaklar.
Düzenlemenin COVİD – 19 ile ilgili bir bağlantısı var mı?
COVİD – 19 ile hiçbir bağlantısı yok bu tamamen hukuki gerekçelerden yapılmış, aslında mevzuat boşluklarının doldurulması. Kanunlar biliyorsunuz mahkeme kararları ile çıkıyor, mahkeme kararlarındaki hâkim kararı yoluyla eksiklikler gündeme geliyor o eksiklikler gündeme geldiğinde de direkt bu tip düzenlemelere ihtiyaç duyuluyor.
Şimdi Türkiye’de birçok kamyoncunun çalışma süreleri ile ilgili açmış olduğu dava var ve davalara artık iki taraflı netlik kazandıracak. Bir kişi çıkıp 24 – 36 saat yol gittiğini beyan etmeyecek. Şöyle düşünün Diyarbakır’a gidiyor ve geri dönüyor orda aslında dinleniyor ve dinlenme süresi de iş süresi olarak sayılıyordu ama eskiden bir çalışanı uçakla bir toplantıya, seyahate gönderiyorsunuz o süre normalde iş süresi olarak geçiyor mu, mesai veriliyor mu? Verilmiyor iş süresinden geçmiyor. Toplantıya girdiği saatte normal mesai saati olarak görünüyor. Aslında
kamyoncularda da bu düzenlemeye ihtiyaç vardı. Böylece dinlenme sürelerinden sayılmamış oluyor. Mevzuatın biraz hukuku düzeltmesi oldu.
Bu düzenleme ile ilgili eklemek istediğiniz bir şey var mı?
Bu mevcuttaki tanımlar hala zorunlu çalışma ile ilgili. Biliyorsunuz 4857 Sayılı İş Kanununda zorunlu çalışma maddesi var. Maddelerin detaylı tanımlanmış açıklanmış olması gerekli. Zorunlu hallerde çalışma durumları, işverene verilen yetkiler gibi. Bu mevzuatı yazarken de diğer maddelerde düzenleme yapmayıp dinlenme süreleriyle ilgili olan kısmı -maddede belirttiği gibi- her maddenin içinde de örneklemle yanılgıya pay vermeyecek, hukuku yanıltmayacak ifadeler eklenmesi gerek ve bence eksiklik orada. Yönetmeliklerin yönlendirici olması gerekir ismi üzerinde yönetmelik, yönerge nasıl uygulanacağını tarif eder ama ben bu netlikte yazılmadığını düşünüyorum.
Sorular bu kadardı teşekkürler hocam.
– H. Latif İŞÇEN ile Çalışma Süreleri Hakkında Röportaj –
Elif Naz BAYRAM